تحلیل آمار تولید شش ماهه خودرو در ایران

نویسنده: امیرحسین برخورداری

به گزارش پایگاه خبری « عصر خودرو »، این گزارش، به ویژه در پرتو تغییر رویکردها و در دست گرفتن مدیریت امور توسط بخش خصوصی، می‌تواند به عنوان یک ارزیابی اولیه از عملکرد اصلاحی بخش خصوصی در صنعت خودرو تلقی شود.

چشم‌انداز کلان تولید 6ماه نخست 1404: کاهش 13 درصدی تولید خودرو در مجموعدر مجموع شش ماهه اول سال 1404، صنعت خودروسازی کشور با تولید 524,794 دستگاه انواع خودرو، نسبت به مدت مشابه سال قبل که 605,962 دستگاه بود، کاهش کلی 13 درصدی را تجربه کرده است. این کاهش در انواع محصولات، ماهیتی متفاوت دارد و نشان می‌دهد که فشار اصلی بر بازار سواری و وانت متمرکز بوده در حالی که بخش خودروهای تجاری موتور محرک رشد بوده‌اند.

به تفکیک محصولات، این آمار به وضوح نقاط قوت و ضعف صنعت را نمایان می‌کند:• سواری: کاهش 10.7 درصدی (461,955 دستگاه طی 6 ماه نخست 1404).• وانت: کاهش 38.6 درصدی (48,428 دستگاه طی 6 ماه نخست 1404)• خودروهای تجاری سنگین (کامیونت، کامیون و کشنده): رشد 46.7 درصدی (12,342 دستگاه طی 6 ماه نخست 1404).• ون و مینی‌بوس و میدل‌باس: رشد قابل توجه به ترتیب 55.6 و 16.9 درصدی.

کاهش کلی تولید، زنگ هشداری برای اقتصاد کلان و زنجیره تأمین است اما رشد بیش از 46 درصدی در تولید خودروهای سنگین و کامیونت‌ها، بیانگر نیاز شدید بازار و سرمایه‌گذاری پرشتاب بخش خصوصی در این حوزه برای پاسخ به تقاضای نوسازی ناوگان فرسوده است.

پیروزی مدیریت خصوصی‌ ایران‌خودرویکی از نکات کلیدی و محور اصلی توجه در این آمارنامه، مقایسه عملکرد دو گروه بزرگ خودروسازی کشور است: ایران‌خودرو (که مدیریت امور آن را بخش خصوصی در دست گرفته است) و گروه سایپا (که همچنان دولتی قلمداد می‌شود). این مقایسه به مثابه یک آزمایش زنده برای بررسی تأثیر آزادسازی مدیریت از قید و بندهای دولتی است.

عملکرد درخشان ایران‌خودرو:گروه ایران‌خودرو، در خلاف جهت حرکت کلی صنعت، موفق به ثبت رشد 7.7 درصدی در مجموع تولید شده است (267,347 دستگاه طی 6 ماه نخست 1404 در مقابل 248,220 دستگاه طی 6 ماه نخست 1403). این رشد عمدتاً متکی بر افزایش تولید محصولات سواری به میزان 10.8 درصد بوده است (254,581 دستگاه در 1404).

این عملکرد در شرایط رکود و کاهش کلی تولید در صنعت، یک دستاورد مدیریتی مهم محسوب می‌شود و می‌تواند شاهدی بر ادعای عمومی مبنی بر تأثیر مثبت تفکر خصوصی بر بهره‌وری و خروج از چالش‌های تولید باشد. در واقع در این مقطع، گروه ایران‌خودرو به عنوان لنگر ثبات در میان غول‌های خودروسازی عمل کرده است.

در مقابل، گروه سایپا که تنها خودروساز بزرگ با مدیریت دولتی باقی مانده است با یک افت شدید مواجه شده و مجموع تولید آن با کاهش 31.4 درصدی به 153,327 دستگاه تا شهریور 1404 رسیده است (در مقابل 223,466 دستگاه نیمه نخست 1403).

پویایی بخش خصوصی کوچک؛ قهرمانان سه‌رقمی رشددر حالی که شرکت‌های بزرگ خصوصی نظیر مدیران خودرو با کاهش 61 درصدی تولید (29,634 دستگاه در 1404) و کرمان موتور با کاهش 8.5 درصدی، نیمه نخست سختی را پشت سر گذاشته‌اند، سهم خودروسازان کوچک و نوپا در رشد تولید، پدیده درخشان این آمارنامه است.

این شرکت‌ها، با تمرکز بر محصولات جدید و متنوع، توانسته‌اند رشدی سه‌رقمی و حتی چهار رقمی را تجربه کند و پویایی بخش خصوصی واقعی را به نمایش بگذارند. برای مثال:- مکث موتور: با رشد 867 درصدی، تولید خود را از 666 دستگاه در 1403 به 6,440 دستگاه در 1404 افزایش داده است.- آرین پارس موتور: با رشد 106 درصدی، تولید خود را از 2,899 دستگاه به 5,958 دستگاه رسانده است.- مانیان خودرو: با ثبت رشد 711 درصدی (770 دستگاه طی 6 ماه نخست 1404 در مقابل 95 دستگاه طی 6 ماه نخست 1403)

این جهش‌های تولیدی، نشان می‌دهد که بخش خصوصی کوچک، به سرعت در حال سهم‌گیری از بازار و پاسخ به تقاضای محصولات جدیدتر و متنوع‌تر است و این شرکت‌ها، پتانسیل تبدیل شدن به بازیگران اصلی بازار را دارند. سهم آنها در حال حاضر، اگرچه در مقیاس کلان هنوز کوچک است اما روند رشد آنها، نویدبخش تغییر ساختار سنتی بازار خودرو در ایران است.

پرتیراژترین و کم‌تیراژترین خودروها

در بررسی تیراژ تولید به تفکیک مدل، محصولات پرحاشیه و پرتقاضا همچنان در صدر قرار دارند.

• پرتیراژترین خودرو: عنوان پرتیراژترین خودروی تولیدی تا پایان شهریور 1404، با 56,551 دستگاه به پژو 207 دستی تولیدی ایران‌خودرو مرکزی می‌رسد. این تیراژ بالا، نشان‌دهنده حفظ تقاضای بالا برای محصولات با برند شناخته‌شده پژو و تمرکز ایران‌خودرو بر محصولات کلیدی خود است.

• کم‌تیراژترین خودروی در حال تولید: در میان محصولات سواری که همچنان در خط تولید حضور دارند، پژو 207 صندوقدار تولیدی ایران‌خودرو با تنها 2 دستگاه تولید در شش ماهه اول، عنوان کم‌تیراژترین خودرو را به خود اختصاص داده است.

بیشترین رشد و کاهش تولید

بررسی مدل‌هایی که بیشترین رشد یا کاهش تولید را تجربه کرده‌اند، استراتژی تولید و تغییرات بازار را آشکار می‌سازد:

بیشترین رشد تولید:بیشترین رشد نسبی تولید در میان مدل‌های خودروی سواری، متعلق به مدل سهند اتوماتیک تولیدی پارس خودرو (زیرمجموعه سایپا) است که با تولید 325 دستگاه در سال 1404 (در مقابل تنها 4 دستگاه در 1403)، رشد خیره‌کننده 8025 درصدی را ثبت کرده است. این افزایش، به دلیل جدید بودن مدل و ورود آن به فاز تولید انبوه است.

با این حال، در بخش خودروهای تجاری نیز شاهد رشدهای چشمگیری بوده‌ایم:- آریا اورست ماشین در بخش کامیونت و کشنده با رشد 1161 درصدی.- خودروسازان دیزلی آذربایجان با رشد 271 درصدی.

این آمار، علاوه بر اهمیت مدل‌های جدید سواری، اهمیت حیاتی بازار خودروهای تجاری و تلاش شرکت‌ها برای پر کردن خلأ تولید در این بخش را نشان می‌دهد.

بیشترین کاهش تولید:شدیدترین کاهش نسبی تولید در میان شرکت‌های فعال، به دو شرکت تعلق دارد که هر دو با کاهش 83 درصدی مواجه شده‌اند:- صنایع خودروسازی ایلیا(در بخش سواری)- کرمان دیزل بوتیا (در بخش خودروهای سنگین)

رانا پلاس در ایران خودرو، بیشترین ضربه را با حذف 7,670 دستگاه از تیراژ کل، به پیکره تولید وارد کرده است. این امر نشان می‌دهد که تمرکز بر محصولات جدید، به قیمت خروج کامل مدل‌های قدیمی از خط تولید تمام شده است.

آینده بازار در دست شرکت‌های چابکآمارنامه شهریور 1404 بیش از هر چیز، تفاوت میان عملکرد مدیریتی را به نمایش می‌گذارد. گروه ایران‌خودرو، با کسب رشد مثبت، کارایی مدیریت جدید خود را اثبات کرده و سایپا نیز با تجربه سنگین‌ترین کاهش تولید، ضرورت تحول ساختاری را بیش از پیش نمایان ساخته است.

در سایه این دو غول، خودروسازان خصوصی کوچک با رشدهای چند صد درصدی، در حال شکل‌دهی به ساختار جدید بازار هستند و سهم خود را در کل تولید کشور افزایش می‌دهند. این پویایی، نویدبخش آن است که آینده بازار خودرو نه لزوماً در دست شرکت‌های بزرگ سنتی، بلکه در اختیار شرکت‌هایی خواهد بود که با انعطاف و چابکی، بتوانند به سرعت محصولات نو و مطابق با استانداردهای روز را عرضه کنند. در نهایت، تمرکز بر بخش خودروهای تجاری و سنگین، به عنوان تنها بخش در حال رشد چشمگیر، اولویت حیاتی کشور برای نوسازی ناوگان را تأیید می‌کند.

10 خودروی سواری پرتیراژ تا پایان شهریور 1404

کل تولید سواری کشور تا پایان شهریور 1404، برابر با 461,955 دستگاه بوده است. سهم درصدی هر یک از 10 مدل پرتیراژ از این مجموع، به شرح زیر است:

همانطور که در جدول مشاهده می‌شود، تنها 10 مدل خودرو بیش از 73 درصد از کل تولیدات سواری کشور را به خود اختصاص داده‌اند. این امر نشان‌دهنده تمرکز شدید تولید بر روی تعداد محدودی از محصولات پرتقاضا در بازار ایران است.

10 خودروساز تجاری پرتیراژ تا پایان شهریور 1404